Gebelik öncesi danışma; anne ve baba adayında var olan hastalıkları
belirleyip bunların gebelikte anne ve bebekte yaratacağı riskleri en aza
indirmek ve bebek için en uygun ortamı sağlamak amacıyla yapılan
incelemelerdir.
Genel toplumda kalıtsal problemlerle bağlantısı olsun olmasın doğumsal sorunların görülme oranı yaklaşık % 3’tür.
Gebelik öncesi incelemeler, tıbbi öykü, fizik muayene ve laboratuvar testlerini kapsamaktadır.
I-Tıbbi Öykü
A)Anne adayının gebelik öyküsü incelenir
1.Adet düzensizliği, gebe kalamama
2.Tekrarlayan düşükler, anne karnında 20 hafta altında bebek ölümleri
3.Önceki ölü doğum,erken doğum,gebelik zehirlenmesi,eşin önde gelmesi,eşin erken ayrılması
4.Müdaheleli doğum,sezeryen doğum
5.Gebelik+sistemik hastalıklar (gebelik+hipertansiyon,gebelik+şeker vb)
6.Enfeksiyon hastalıkları öyküsü(Verem,frengi,kanla bulaşan sarılık gibi)
7.Önceki anomalili bebek öyküsü
B)Kalıtsal hastalıklar ve taşıyıcılık yönünden çiftin aile öyküsü ve etnik yapısı değerlendirilir.
Taşıyıcılık durumunun bilinmesi çiftlere bilinçli olarak karar alabilme
olanağı sağlar.Bazı durumlarda çift gebelikten vazgeçip korunma yolunu
seçerken bazen de riskten kaçınmak için yardımcı üreme tekniklerine
yönelebilir.
Down Sendromu(mongolluk),Müsküler distrofi(kas erimesi hastalığı) gibi
hastalıklar açısından riski yüksek olanlara yapılması gereken bebeğin
eşinden (chorionvillussampling) veya bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan
örnek alınması (amniosentez) gibi tanı yöntemleri hakkında bilgi
verilebilir.
Genetik hastalıklara diğer bir örnek olarak Akdeniz havzasında görülen
Akdeniz anemisi verilebilir.Afrikalı Akdenizli, Ortadoğulularda orak
hücreli anemi taşıyıcılığı sıktır.Kistik fibroz beyazlar ve Yahudilerde
görülebilir.Tay-Sachs hastalığı,Aşkenazi Yahudileri ve Fransız-Kanadalı
kökeninden olanları etkiler.Bu yüzden bu gruplara tarama testleri
önerilir.
C)Anomali yapabilecek ajanların değerlendirilmesi
1.Anne adayının sürekli kulandığı ilaçlar varsa bunlar gözden geçirilmeli.
Örneğin akne tedavisinde kullanılan, kanın pıhtılaşmasını azaltan, sara
(epilepsi) nedeniyle kullanılan bazı ilaçlar, bebekte anomali sebebidir.
Doğum kontrol haplarının veya doğum kontrolü için cilt altına
yerleştirilen ilaçlı araçların anomali yaptığına dair hiçbir veri
yoktur.
2.Annenin gebeliğinin farkında olmadan kullandığı ilaçlar ve X ışınına maruz kalması
Bunlarda ne zaman, hangi dozda, hangi ilacın kullanıldığı, hangi
dönemde, nereye ve ne miktar X ışını alındığı incelenerek danışma
verilir.
3.Alkol,Tütün ve Madde
bağımlılığı Alkol bebekte anomali sebebidir. Tütün kullanımı düşük doğum
ağırlığının en önemli nedenidir.Madde bağımlılığı olanlar davranış
değişikliği sağlayacak programlara yönlendirilir.
D) Annenin beslenme durumunun değerlendirilmesi
1) Bunun için vücut kitle indeksi kullanılır. Çok yüksek kilolu veya çok
düşük kilolu kadınlarda gebelik sonunda olumsuz sonuçların oluşma riski
artmıştır. Çok kilolu kadınlarda doğum zor olmakta, gebelikte ciddi
sorunlar yaşanabilmektedir. Gebelik öncesi normal kiloda olanlara
gebelikte 12-16 kilo alması önerilir. Aşırı kilolu kadınlar 12 kiloyu
geçmemelidir. Düşük kilolular 18 kiloya kadar alabilirler.
2) Yeme alışkanlıkları Uzun süreli aç kalma kanda oluşan bazı maddelerin
bebeğe zarar verebilmesi nedeniyle önerilmemektedir. Ayrıca toprak yeme
kansızlığa yol açmaktadır. Vitamin ilaçları gerektiğinde doktor önerisi
ile kullanılabilir. Folik asit kullanımı herhangi bir engel durum yoksa
önerilmektedir.
E)Sosyal değerlendirme
Gebelik öncesi danışma, gebelik sonuçlarını olumsuz etkileyebilecek
gebenin sosyal güvencesinin nasıl sağlanacağı gibi konuları da
kapsamalıdır.
II- Fizik Muayene
Fizik muayene genel vücut muayenesinin yanında özellikle genital sistem muayenesini kapsar.
1) Anne adayında diğer sistemlere ait hastalıkların (hipertansiyon,
şeker, böbrek, kalp, akciğer hastalığı) bulguları araştırılır.
2) Genital sistem muayenesinde
1. Genital organlarda gebeliğe engel ya da gebelikte ve doğumda sorun
yaratabilecek anomali ve durumların varlığı araştırılır.(Haznede,
rahimde perde, çift rahim, rahim ağzının gelişmemesi, rahim ağzı
yetmezliği, myomlar, rahim içi yapışıklıklar, rahim ağzı kanseri
taraması vb.)
2.Genital enfeksiyonlar araştırılır.(Frengi, verem, kanla bulaşan sarılık vb.)
III- Laboratuvar tetkikleri
Gebelik öncesi danışmada tüm kadınlara yukarıda söz edilen durumların basitçe ortaya konabileceği şu testler önerilir.
A-Herkese önerilenler
1.Tam kan (Kansızlık açısından) ve tam idrar (şeker ve böbrek hastalıkları açısından)
2.Kan grubu ve Rh tayini (kan uyuşmazlığı-bebekte sarılık açısından)
3.Rahim ağzı kanseri taraması (Smear)
4.Enfeksiyon hastalıkları taraması (TORCH+Sfiliz+HIV+Gonokok-Chlamidia testi)
B-Gerektiğinde önerilenler
1. Verem taraması
2. Suçiçeği taraması (Varisella Ig G)
3. Beşinci hastalık taraması (Parvovirus B 19 Ig G)
4.Hemoglobinopatiler (Akdeniz anemisi gibi), Tay-Sachs hastalığı ve diğer genetik hastalıkların taşıyıcılık taraması.
5.Tekrarlayan düşükler için ebeveynlerde mutasyon tespiti (trombofililerde vb.) ve karyotip tayini.
Hastalarımız bilgi için jinekoloji polikliniklerimize başvurabilirler.